رابطه ریسک و بازده سهام با استفاده از مدل قیمت گذاری دارایی سرمایه ای (capm) و مدل قیمت گذاری دارایی سرمایه ای مبتنی بر مصرف (c-capm)

قیمت گذاری دارایی های سرمایه ای به خصوص سهام در فرآیند سرمایه گذاری از مهمترین مسایل فراروی سرمایه گذاران و فعالان بازار سرمایه است. اقتصاددانان مالی الگوهای متفاوتی را برای اندازه گیری ریسک ارائه داده اند، یکی از این الگوها مدل قیمت گذاری دارایی سرمایه ای (capm) است که اولین بار توسط شارپ و لینتنر در سال1965، معرفی شد. این مدل در ابتدا با استقبال فراوانی مواجه شد اما پس از مدتی به شدت از سوی صاحبنظران حوزه مالی بارها مورد انتقاد و اصلاح قرار گرفت. از جمله الگوهایی که در جهت رفع نقاط ضعف مدل قیمت گذاری دارایی های سرمایه ای مطرح شد، مدل قیمت گذاری دارایی های سرمایه ای مبتنی بر مصرف (c-capm) است. هدف اصلی این پژوهش مقایسه توانایی مدل های capm و c-capm در توضیح رابطه بین ریسک و بازده سهام در بورس اوراق بهادار تهران می باشد. به منظور دستیابی به این هدف یک فرضیه اصلی و سه فرضیه فرعی تدوین شد و به منظور آزمون این فرضیه ها، نمونه ای مشتمل بر 94 شرکت از بین شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران طی سال های 1380 تا 1389 انتخاب گردید. همچنین جهت برآورد مدل های پژوهش روش رگرسیون حداقل مربعات معمولی و شیوه داده های ترکیبی مورد استفاده قرارگرفت. در این مطالعه، از متغیرهای نرخ رشد سود نقدی، نرخ رشد واردات و نرخ رشد شاخص قیمت مصرف کننده به عنوان نماینده متغیر مصرف در مدل c-capm استفاده شد. از این رو بتای هر یک از این متغیرهای سه گانه ی نماینده مصرف، به صورت جداگانه در مدل capm گنجانده شده و توانایی آن با خود مدل capm مورد مقایسه قرار گرفت. نتایج حاصل از آزمون فرضیه های این پژوهش حاکی از آن است که گنجاندن متغیرهای سه گانه ی نماینده مصرف در مدل قیمت گذاری دارایی های سرمایه ای سنتی، منجر به ارتقاء کارایی آن نخواهد شد. به عبارت دیگر مدل قیمت گذاری دارایی های سرمایه ای سنتی در توضیح رابطه بین ریسک و بازده سهام، نسبت به مدل قیمت گذاری دارایی های سرمایه ای مبتنی بر مصرف از عملکرد بهتری برخوردار است. بنابراین فرضیه اصلی این پژوهش و به تبع آن فرضیه های فرعی در سطح اطمینان 95 درصد رد خواهند شد. واژه های کلیدی: مدل قیمت گذاری دارایی های سرمایه ای سنتی، مدل قیمت گذاری دارایی های سرمایه ای مبتنی بر مصرف، بتای بازار، بتای مصرف.